Ξηροστομία
Έχετε ξηροστομία όταν δεν έχετε αρκετό σάλιο, για να διατηρηθεί η υγρασία του στόματός σας. Ο καθένας μας μπορεί να έχει που και που ξηροστομία και ιδιαίτερα όσοι είναι νευρικοί, ταραγμένοι ή πιέζονται από άγχος. Εάν όμως η ξηροστομία είναι μόνιμη, γίνεται δυσάρεστη και μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότερα προβλήματα υγείας ή να αποτελεί σύμπτωμα κάποιου σοβαρού προβλήματος. Κι αυτό γιατί το σάλιο δεν διατηρεί απλώς το στόμα υγρό, αλλά βοηθάει στην πέψη των τροφών, προστατεύει τα δόντια από τη φθορά, αποτρέπει τις μολύνσεις, ελέγχοντας τα βακτηρίδια του στόματος και σας επιτρέπει να μασάτε και να καταπίνετε. Η δυσλειτουργία των σιελογόνων αδένων που παράγουν το σάλιο, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους, όπως:
Παρενέργειες φαρμάκων. Περί τα 400 φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ξηροστομία, όπως τα αντιϊσταμινικά, αποσυμφορητικά, παυσίπονα, διουρητικά, αντικαταθλιπτικά, και αντιυπερτασικά.
Ασθένειες. Υπάρχουν ασθένειες που επηρεάζουν τους σιελογόνους αδένες και προκαλούν ξηροστομία: ο διαβήτης, η πάθηση του Hodgkin, η πάθηση του Πάρκινσον, το AIDS και το σύνδρομο Sjogren.
Aκτινοβολίες. Οι ακτινοβολίες στο κεφάλι και τον λαιμό επηρεάζουν τους σιελογόνους αδένες. Η απώλεια του σάλιου μπορεί να είναι μερική ή ολική, παροδική ή μόνιμη.
Χημιοθεραπεία. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία κατά του καρκίνου κάνουν το σάλιο πιο πηχτό και προκαλούν ξηροστομία.
Εμμηνόπαυση. Η αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών επηρεάζει τους σιελογόνους αδένες γι΄αυτό και οι γυναίκες που είναι στη διαδικασία της εμμηνόπαυσης ή και μετά από αυτή, συχνά ταλαιπωρούνται από ξηροστομία.
Κάπνισμα. Πολλοί καπνιστές και ιδιαίτερα οι πιο φανατικοί, έχουν ξηροστομία.
Ο ξηροστομικός ασθενής θα πρέπει να ακολουθεί ελεγχόμενη διατροφή , για την οποία μπορεί να συζητήσει εκτενώς με τον οδοντίατρο. Κατάλληλη θεωρείται η διατροφή που περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά, απαιτεί μασητική προσπάθεια ( για παραγωγή σάλιου) και δεν επιτρέπει να αναπτυχθούν τερηδόνες ή διαβρώσεις στα δόντια.
Ο ξηροστομικός ασθενής κάτω από τις νέες συνθήκες, αναγκάζεται να αναπροσαρμόσει την διατροφή του και λανθασμένα επιλέγει τροφές με υγρή και μαλακή σύσταση, αποφεύγοντας τροφές που απαιτούν έντονη μάσηση. Όμως για να μην υποσιτίζεται, οι υγρές και μαλακές τροφές που επιλέγει θα πρέπει να έχουν την ίδια θρεπτική αξία με τις στερεές που αποφεύγει(πχ.κρεατόσουπα αντί κομματί κρέας).
Τα φρούτα και τα λαχανικά και γενικά οι τροφές που απαιτούν κάποια 'μασητική προσπάθεια' χρειάζονται και πρέπει να περιλαμβάνονται στην καθημερινή διατροφή.
Επίσης πρέπει να καταναλώνονται πολλά υγρά όπως γάλα,χαμομήλι,αφέψημα βοτάνων, ελαφρύ μαύρο τσάι και νερό, ιδίως μεταλλικό που αποτελούν ιδανικές επιλογές για να διατηρείται το στόμα υγρό.Αν επιλέγει κανείς το μάυρο τσάι, θα πρέπει να γνωρίζει ότι περιέχει τανίνες που επιτείνουν την αίσθηση του 'στεγνού στόματος' και γι' αυτό είναι καλύτερα να γίνεται ελαφρύ.
Το γάλα μπορεί να θεωρηθεί ένα καλό υποκατάστατο του σάλιιου, διότι πέρα από την εφύγρανση, προσφέρει λίπανση και πολλαπλή προσασία στο στόμα και στα δόντια, παρόλου που δεν περιέχει φθόριο. Επιπλέον αποτελεί σημαντική τροφή, επειδή έχει υψηλή θρεπτική αξία. Βέβαια στις Μεσογειακές χώρες ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων παρουσιάζει δυσανεξία στη λακτόζη του γάλακτός και αισθάνεται φούσκωμα στην κοιλιά με την λήψη του.
Αντίθετα, πρέπει να αποφεύγονται οι όξινες και ερεθιστικές τροφές(λεμόνια, ξινά φρούτα, αναψυκτικά, καραμέλες φρούτων,τουρσιά, κ.ά.) γιατί ερεθίζουν τον ευαίσθητο βλεννογόνο, όσο και διότι εκθέτουν τα δόντια στον κίδυνο της διάβρωσης.
Τα κρασιά που περιέχουν τανίνες(πχ. Τα κόκκινα) πρέπει επίσης να αποφεύγονται διότι επιτείνουν το αίσθημα του ξηρού στόματος.
Τέλος, πρεπει να ελέγχεται η συχνότητα λήψης ζαχαρούχων τορφών ιδίως ανάμεσα στα γεύματα και αυτό διότι, όπως ήδη αναφέρθηκε, υπάρχει κίνδυνος προσβολής από τερηδόνα. Ένας τρόπος για να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος, είναι στα ροφήματα, αντί της κοινής ζάχαρης, να χρησιμοποιούνται τα υποκατάστατα ( ξυλιτόλη, ασπαρτάμη, σαχκαρίνη). Επίσης να προτιμώνται προϊόντα με υποκατάστατα τξς ζάχαρης (μαστίχες, καραμέλες, αναψυκτικά τύπου light κ.ά.)
Κάθε φορά μετά την λήψη τροφής το στόμα πρέπει να ξεπλενεται με νερό.
Ο οδοντίατρός σας μπορεί να σας συστήσει υποκατάστατα του σάλιου ή και ειδικά στοματικά διαλύματα που θα σας ανακουφίσουν.
